سامانه جامع معاونت فرهنگی اجتماعی | نئو تروریسم با تاکید بر تروریسم مذهبی

انجمن علمی دانشجویی حقوق

نئو تروریسم با تاکید بر تروریسم مذهبی

زهرا طاهرخاني

نوع درخواست:	رویداد های علمی و آموزشی (وبینار)
سطح برگزاری:	دانشگاهی
مدرس :	امیر حشمتی
تاریخ برگزاری:	دوشنبه, 08 شهریور 1400
مکان برگزاری:	پیج اینستاگرام انجمن
مدت زمان برنامه(دقیقه):	60
تعداد افراد شرکت کننده:	25

انجمن علمی دانشجویی حقوق دانشگاه الزهرا به مناسبت هشت شهریور روز ملی مبارزه با تروریسم، " نشست نئوتروریسم با تاکید بر تروریسم مذهبی " با حضور دکتر امیر همتی مدرس دانشگاه و عضو انجمن ایرانی روابط بین‌الملل در روز دوشنبه ۱۸ شهریور ماه 1400 از ساعت ۲۱ الی 22 با حضور25 نفر از علاقمندان در صفحه رسمی انجمن در اینستاگرام برگزار کرد. خلاصه ای از مباحث مطرح شده: در جهان امروز دیگر خبری از جنگ های میان دولت ها که عامل ناامنی در جهان می شود وجود ندارد.مثل جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم در سالهای ۱۹۱۴ و ۱۹۳۹ و جنگ های منطقه ای عراق و کویت،آمریکا و افغانستان،آمریکا با عراق و ... تا چند دهه پیش این جنگ ها عامل مهم ناامنی در جهان بودند ولی امروزه نئوتروریسم عامل مهمی ایجاد ناامنی در داخل کشور ها و حتی روابط میان کشورها شده است. یکی از نویسندگان غربی معتقد است ما حداقل تا یک قرن آینده با تروریسم مواجه هستیم و این شناخت ما از این پدیده و شناخت جامعه دانشگاهی از این پدیده را می طلبد پس این نشست تحلیل اطلاعات ما از این پدیده را افزایش می دهد. تروریسمی که امروزه در جهان شاهد آن هستیم را تحت عنوان نئوتروریسم می شناسیم.این تروریسم با گونه های قدیمی آن تفاوت بسیار دارد به خصوص که از ۲۰۰۱ به بعد ما با نئوتروریسم رو به رو هستیم.برای حل این عارضه در جامعه جهانی قدم اول ارتقای شناخت خود از تروریسم است. نئوتروریسم در موضوعاتی با تروریسم قدیم متفاوت است؛ اولین تفاوت در مصادیق آن دو است.در تروریسم قدیم بیشتر شاهد ترور شخصیت،آدم ربایی،هواپیماربایی و... بوده‌ایم اما مصادیق در نئوتروریسم قتل های فجیع و وحشتناکی هستند. انگیزه در ترور قدیم پیشرفت و مبارزه با استعمار،استقلال‌ طلبی،ملی‌گرایی و... بود ولی عمده انگیزه در تروریسم جدید در رستگاری پس از مرگ است. یک مسئله دیگر اهداف و قربانیان این دو تروریسم است. در تروریسم کلاسیک اهداف انتخابی بودند مثل انتخاب رئیس جمهور برای ترور یا یک شخصیت برای ترور، ولی در نئوتروریسم ما با انتخاب های فرعی مواجهیم. ولی در نئوتروریست ما با انتخاب های فرعی مواجهیم مثل اتفاقاتی که در چند روز اخیر در فرودگاه کابل افتاد و چند صد نفر کشته شدند یا اقدامات داعش در سوریه. یک تفاوت معنادار و مهم دیگر در ساختار این دو تروریسم است؛تروریسم قدیم یک ساختار هرمی داشت یک نفر در رأس هرم بود و سعی می کرد به بخش های پایینی هرم دستور دهد. ولی در نئوتروریسم ما با شبکه مواجهیم و افراد شبکه مختارند بدون اتصال فیزیکی به راس هرم در لحظه تصمیم بگیرند و آتش به اختیار اقدام کنند. تفاوت دیگر در شکل و ابزارهای این دو تروریسم است. در تروریسم قدیم عمده ابزار ترور اسلحه و سلاح‌های سبک بودند ولی در نئوتروریسم ما شاهد تنوع ابزارها هستیم مثل قتل با خفه کردن در آب یا سر بریدن های پرتکرار. ریشه این تفاوت ها به این علت بود که نئوتروریسم نیاز به دیده شدن داشت و دارد و یک قتل عادی نمی تواند این نیاز را مرتفع کند مثل افرادی را که وارد قفس کردند و آتش زدند. یا کودکانی که اعدامشان کردند اینها خیلی سنگین و وحشتناک بودند و همین سنگینی و وحشتناکی باعث می شد که رسانه‌های مختلف آن را. باز نشر کنند یکی دیگر از تفاوت ها جغرافیا و موضوع سرزمین ها برای اقدام است.تروریسم قدیم عمدتاً در درون مرزها اتفاق می افتاد ولی نئوتروریسم فرا سرزمینی است و اعتقادی به مرز ندارد مثل داعش که وقتی در نقاط قابل توجهی در عراق به قدرت رسید مرزهای میان عراق و سوریه را با خاک یکسان کرد چون معتقد بود اینجا مرزی نباید وجود داشته باشد. در عبارت نئو تروریسم با تاکید بر تروریسم مذهبی وجود کلمه مذهب به این معنی نیست که مذهب عامل تروریسم است.اگر ما ادیان مختلف را مطالعه کنیم نمی توانیم گزاره‌هایی را پیدا کنیم که ترور را به مذهب متصل کند. ترور در هیچ دین و آیینی و مذهبی پذیرفته نشده است بلکه به این دلیل عنوان تروریسم مذهبی است که امروزه تروریسم عمدتاً برگرفته از اشتباهات و برداشت های عمدی و سهوی از دین و مذهب است و راه این است که این قرائت ها و برداشت ها به مرور زمان اصلاح شوند. امروز جهان متاثر از ناامنی های ترور است و در همین دوران کرونا هم اقدامات تروریستی بسیاری در جهان رخ داده است اما چون تحولات در حوزه بیماری کرونا بوده خیلی از ترورها پوشش داده نشدند. آسیب‌های تروریسم تا زمانی که ناامنی ترور در عراق سوریه آفریقا و وجود دارد نمی توان انتظار حضور سرمایه‌داران و پیشرفت در این مناطق را داشت بلکه عمده هزینه‌های این کشورها باید صرف هزینه تامین امنیت شود. تروریسم آسیب های فرهنگی و سیاسی هم دارد؛ پایه‌های سیاسی و فرهنگی را تقطعه می کند؛وقتی در عراق داعش شکل گرفت فقط پایه های سیاست نبود که از بین رفت و لرزید بلکه فرهنگشان هم آسیب می دید و خیلی از اماکن توریستی و میراث فرهنگی شان مثل بین النهرین نابود شد. ریشه های شکل گیری تروریست ما با یک مقوله ای در خاورمیانه مواجه هستیم با نام دولت ملت‌سازی ناکام چرا خاورمیانه؟ چون عمده اتفاقات تروریستی در خاورمیانه اتفاق می افتد حتی اقدامی که در فرانسه رخ داده این افراد متاثر از فضایی بودند که در خاورمیانه شکل گرفته است. شاید ۹۵% اقدامات تروریستی که در جهان رخ می‌دهد در خاورمیانه است و حتی آن پنج درصدی که در خاورمیانه نیست متاثر از خاورمیانه است چرا؟ یکی از دلایل بسیاری ریشه ای و مهمترین تفاوت خاورمیانه با اروپا،آمریکا،اقیانوسیه و... این است که خاورمیانه مهد ادیان الهی بوده است و خاورمیانه یک منطقه هویتی و دینی است. در مقاله تاثیر ناامنی هویتی بر گسترش تروریسم در خاورمیانه به تفصیل در مورد این مسئله صحبت شده است. در کشورهای خاورمیانه دولت ملت‌سازی موفق شکل نگرفته است. دولت ملت‌سازی موفق چیست؟ دولت ملت‌سازی موفق سه ویژگی دارد؛ یک:اشباع سرزمینی یعنی مرزها دارای درگیری موثر عرضی نباشند،درگیری موثر در مرزها نداشته باشیم.درعمده کشورهای خاورمیانه اختلافات مرزی وجود دارد.در این ناحیه مرزها خیلی غیر واقعی هستند،درست است یک مرز قراردادی وجود دارد ولی دو طرف از بسیاری جهات مشترک اند و به همین دلیل درگیری ها زیاد بوده است.خود این مرزها یکی از عوامل بروز ناامنی های هویتی و گسترش تروریسم بوده است. یکی دیگر از مولفه‌های دولت ملتها که اتفاقاً در خاورمیانه بسیار ضعیف است همبستگی و یکپارچگی ملی است و در درون کشورها موزاییک های هویتی شکننده یعنی هویت‌های مختلف با برتری کامل را داریم.در این گونه کشورها وابستگی به اصل ملیت کاهش پیدا می‌کند یعنی فرد اول قومیت خود را معرفی می‌کند بعد ملیت خود را؛لذا در این گونه کشورها که ملت‌سازی هم در آنها شکل نگرفته فضا برای ایجاد گروه‌های تروریستی مهیا می‌شود. سومین عامل دولت ملت سازی ناکام ثبات سیاسی است که در عمده کشورهای خاورمیانه این ثبات وجود ندارد و در نتیجه زبانه های تروریسم گسترش می یابد؛در حالی که در کشورهای اروپایی قدمت حکومت ها به نیم‌قرن هم می رسد. ناامنی هویتی هم مسئله ای است که در گسترش تروریسم امروزه چه در سطح فردی چه گروهی بسیار اثرگذار است. طالبان:ابتدا میان قوم پشتون افغانستان شکل گرفتند.این گروه را نباید در کنار داعش قرار داد البته این به این معنی نیست که این گروه هیچ‌گاه اقدام تروریستی انجام نداده یا نخواهد داد.برای شناخت طالبان باید ابتدا تاریخ افغانستان را مطالعه کرد.در طی ۱۰ سال گروه‌هایی از قوم پشتون برای جلوگیری از ورود شوروی و افغانستان تحت عنوان طالبها مبارزه کردند.بعدا عربهای افغان و نقاط دیگر جهان به آنها اضافه شدند و در مقاطعی به القاعده نزدیک شدند. گروه طالبان یک تجربه تاریخی مهم دارد و آن داعش است که با این تجربه متوجه شد که نمی تواند روند داعش را پیش ببرد چون داعش از طرف حکومت ها پذیرفته نشده است. این اواخر دیدیم که حکومت افغانستان با آرامش و با محبوبیت قابل توجهی به طالبان تقدیم شد پس به راحتی نمی‌توان گفت طالبان یک گروهک تروریستی است که باید حذف شود چون اولا اینکه این گروه معتقد است تروریست نیستند شاید مبارزه کنند ولی ترور نمی کنند؛ ثانیا در شکلی که امروز پیشرفته اند نمی توان نمونه هایی از ترور را مشاهده کرد؛پس می‌توان گفت سیاستی که طالبان در پیش گرفته با سیاستی که بقیه گروههای تروریستی در پیش گرفته اند بسیار متفاوت است و متفاوت خواهد بود هرچند این به معنای ایجاد دموکراسی نیست و می‌توان گفت بسیاری از مردم أفغانستان امنیت دوره طالبان را به آزادی دوره آمریکا ترجیح می دهند؛ لذا تسلیم شدن و مقاومت نکردن مردم افغانستان ناشی از نارضایتی ای بود که از نیروهای آمریکایی وجود داشت. در کل حذف طالبان از افغانستان غیر ممکن است.این گروه دارای محبوبیت اند،گروه بسیار عظیمی هستند و بین مردم ریشه عمیقی دارند.لذا باید منتظر بود تا بعداً در مورد آن به یک اظهار نظر رسید. ۱۵ دقیقه پایانی هم به پاسخ به پرسش دانشجویان اختصاص یافت و این نشست در ساعت ۲۲ به پایان رسید.

لینک های مفید

معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا(س)