سامانه جامع معاونت فرهنگی اجتماعی | کرسی آزاد اندیشی داروینیسم ابزار سیاسی یا نظریه ی علمی

حوزه فرهنگی

کرسی آزاد اندیشی داروینیسم ابزار سیاسی یا نظریه ی علمی

فاطمه طاها

نوع درخواست:	سخنرانی، گفتگو، تریبون آزاد و کرسی های آزاداندیشی (کرسی های آزاد اندیشی)
سطح برگزاری:	دانشگاهی
دبیر :	دکتر متین السادات عرب زاده
تاریخ برگزاری:	یکشنبه, 21 اردیبهشت 1404
مکان برگزاری:	ساختمان ابن سینا، اتاق 317
مدت زمان برنامه(دقیقه):	120
تعداد افراد شرکت کننده:	40

دبیرخانه کرسی های آزاد اندیشی معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا(س)" کرسی آزاد اندیشی داروینیسم ابزار سیاسی یا نظریه ی علمی "در راستای تضارب آراء و حاکم شدن فضای عقلانی و علمی با رعایت اخلاق و منطق گفت‌ وگو و ایجاد فضای مناسب برای طرح و بیان اندیشه‌های نو، تفکر خلاق و فرهنگ نوآور در محیط‌ دانشگاهی،را با مناظره دو تیم دانشجویی و داوری دکتر متین السادات عرب زاده در تاریخ یکشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت 10 تا 12، در ساختمان ابن سینا، اتاق 317 با حضور 40 نفر از دانشجویان برگزار کرد. در ابتدای این کرسی خانم دکتر عرب زاده به تشریح نظریه پرداختند ایشان فرمودند نظریه‌ی تکامل داروین بیان می‌کند که هیچ‌یک از جانوران به شکل امروزی‌شان وجود نداشته‌اند و به تدریج و با تغییر در نسل‌ها به این شکل درآمده‌اند. همه‌ی جانوران از نظر داروین دارای اجداد مشترکی بوده‌اند. او معتقد بود که بر اثر تغییرات در جانوران تک‌سلولی و تکامل آن‌ها، نوع انسان به‌وجود آمده‌ است و زمینه و شروع خلقت را تصادف و احتمال می‌داند. دانشجویان پس از طرح مساله به گفت و گو در باب پیشینه علمی و چالش‌های این نظریه پرداختند و گفتند: این نظریه از ۱۵۰ سال پیش تاکنون تنها نظریه‌ی علمی است که چگونگی شروع زندگی و به‌وجود آمدن انسان را بیان می‌کند. اما تحقیقاتی که انجام شده نشان می‌دهد که انسان‌هایی که در هزاران سال پیش وجود داشته‌اند، به همین شکل امروز بوده‌اند و از تغییرات هیچ جانور تک‌سلولی به‌وجود نیامده‌اند و نظریه‌ی داروین را رد کردند. دکتر عرب زاده در تکمیل ارائه ی دانشجویان گفت:داروین متأثر از نظرات توماس مالتوس در رساله‌ی اصل جمعیت به این نتیجه رسید که رشد جمعیت به آسانی می‌تواند به «تنازع بقا» منجر شود و در این رقابت زاده‌های با مطلوبیت بیشتر بر دیگران برتری خواهند داشت. گروه مخالف درنقد نظریه به بیان دیدگاه‌های دینی پرداختند و گفتند: امروزه نظریه‌ی داروین تقریباً منسوخ شده و چندان مطرح نیست، اما ۶۰، ۷۰ سال پیش نظریه‌ای علمی و قطعی تلقی می‌شد. تئوری داروین بر چند رکن استوار است: ۱. تغییرات تصادفی در عالم، ۲. تنازع بقا، ۳. بقای انسب. و اما پیامدنظریه داروین مهمترین نکته ای بود که به آن اشاره شد.مسئله ی میان متدینین مسیحی و طرفداران داروین در غرب زیر سوال بردن آفرینش حکیمانه، ناسازگاری با انسان‌شناسی دینی، تعارض با اخلاق مسیحی و مخالفت با کتاب مقدس بیان شد. گروه موافق نظریه داروینیسم بیان کردند که: یکی از برداشت‌های نادرست از نظریه این بود که اصل دینی با تکامل جانداران در تعارض است در حالیکه شهید مطهری تصریح می‌کند که تکامل تدریجی با خداشناسی منافاتی ندارد و قرآن صراحتا آن را رد نکرده. در این مرحله از کرسی آزاد اندیشی در پاسخ به گروه موافق نظرات متفکران اسلامی مطرح شد: شهید مطهری: خلقت تدریجی با حکمت الهی سازگار است و حتی در صورت اثبات قطعی داروینیسم، نفی خدا اثبات نمی‌شود. علامه طباطبایی: انسان نوع مستقلی است و از حیوانات به‌وجود نیامده. دیدگاه آیت‌الله مشکینی و مرحوم سحابی: حتی در صورت اثبات داروینیسم، تناقضی با تفکر اسلامی وجود ندارد. شهید مطهری در عین انتقاد از داروینیسم، راه‌حل‌هایی مانند علمی بودن فرضیه و امکان تطابق با توحید ارائه می‌کند. نظرات مخالفان داروینیسم در این کرسی: اصل انسان از میمون تنها یک فرضیه‌ی مردود است. تغییرات اساسی در جانداران به‌صورت جهشی بوده، نه تدریجی. قرآن تصریحی به نحوه‌ی خلقت ندارد؛ می‌توان ایمان به خدا را با پذیرش نظریه‌ی داروین حفظ کرد. تحلیل و نتیجه‌گیری: یافته‌های علمی ثابت نیستند و متفکران مسلمان براساس عقاید دینی به ایده‌های جدید احترام می‌گذارند. مواجهه‌ی آنان با نظریه‌ی فرگشت تحت‌تأثیر چهار پارامتر است: ۱. علم و تخصص ۲. نوع دینداری ۳. میزان اشراف به نظریه ۴. زمان طرح مسئله دیدگاه‌های متنوع، از دیدگاه‌های سنتی ضد فرگشت تا دیدگاه‌های جدید پذیرنده‌ی نظریه، وجود دارد. برخی مخالفان، رویکردی ایدئولوژیک و سیاسی دارند و شناخت درستی از نظریه ندارند. درحالی‌که متفکران جدید اسلامی نظریه‌ی فرگشت را پذیرفته‌اند و آن را مخالف دین نمی‌دانند. پیشنهاد آموزشی: با توجه به چالش پاسخگویی به دانشجویان درباره‌ی تعارض داروینیسم با اسلام، پیشنهاد می‌شود دیدگاه‌های متنوع دینی درباره‌ی نظریه‌ی فرگشت در کتب درسی زیست‌شناسی گنجانده شود. جمع بندی: این کرسی با طرح یک سؤال چالشی برخاسته از یادداشت مهدی جمالی از کارشناسان معارف اسلامی به پایان رسید: داروینیسم، نظریه‌ی علمی است یا ابزار سیاسی؟ کارل پوپر آن را تنها یک حدس با شواهد ناکافی می‌داند؛ اما غرب از آن برای نفی دین بهره می‌برد. مخالفت علمی با آن در غرب مجازات دارد؛ مستند طردشدگان (Expelled) این فشارها را مستند کرده است. دانشمندانی چون جاناتن ولز، ریچارد ون استرن‌برگ، کارولین کروکر، دیوید برلینسکی، گویلرمو گونزالس، پاول نلسون، استفان مایر و مایکل اگنور به دلیل این مخالفت‌ها طرد شده‌اند.

لینک های مفید

معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا(س)