سامانه جامع معاونت فرهنگی اجتماعی | سمینار زنان شاغل و تحکیم بنیان خانواده

انجمن علمی دانشجویی مطالعات زنان و خانواده

سمینار زنان شاغل و تحکیم بنیان خانواده

مريم يدالله يي

نوع درخواست:	رویداد های علمی و آموزشی (سمینار)
سطح برگزاری:	کشوری
-:	دکتر محمد مهدی مومنی ها
تاریخ برگزاری:	شنبه, 25 تیر 1401
مکان برگزاری:	سالن دکتر تورانی
مجموعه‌های همکار:	انجمن علمی دانشجویی کارآفرینی,
مدت زمان برنامه(دقیقه):	120
تعداد افراد شرکت کننده:	200

انجمن علمی دانشجویی مطالعات زنان و خانواده معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا(س) با همکاری انجمن علمی دانشجویی کارآفرینی معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا(س)، "سمینار زنان شاغل و تحکیم بنیان خانواده" را با هدف حفظ نظام خانواده و مهارت افزایی زنان شاغل با سخنرانی آقای دکتر محمد مهدی مومنی ها در روز شنبه 25 تیر ماه 1401 ساعت 11 الی 13 با شرکت 200 نفر از علاقمندان در سالن دکتر تورانی به صورت حضوری و مجازی برگزار کرد. در این برنامه عنوان شد: یکی از موضوعاتی که در مورد اصل نهاد خانواده بسیار اهمیت دارد این است که مشاهده می‌شود که حتی جوامعی که رنگ‌وبوی مذهبی ندارند، همچنان برای خانواده ارزش و احترام خاصی قائل هستند و عملاً پیشرفت خودشان را در حفظ این رکن اصلی جامعه می‌دانند. واضح و مبرهن است که نهاد خانواده به‌عنوان زیربنایی‌ترین نهاد اجتماعی شناخته می‌شود که همه ما امروزه با آن سر و کار داریم. در سیره پیامبران، اهل‌بیت و بزرگان مشاهده می‌شود که در خصوص خانواده و اهمیت آن صحبت‌ها و رهنمودهای بسیاری داشته‌اند و در این بین جایگاه زن، اهمیت زن و موضوعاتی که زن با ان‌ها روبه‌رو است از اهمیت بسیاری برخوردار است. در بحث اشتغال بانوان عملاً یکی از دغدغه‌های خود خانواده‌ها هم همین بحث حفظ کیان خانواده است که قاعدتاً برای همه ما اهمیت بسیار بالایی دارد. در بحث اشتغال زنان از یک‌سو سنت‌های ریشه‌دار اجتماعی و دینی را به‌عنوان اصلی‌ترین وظیفه‌ زن که همان حفظ ارکان خانواده است می‌بینیم و از سوی دیگر نیازهای واقعی زنان در جامعه را می‌بینیم که به‌هرحال اهمیت زیادی دارند. از منظر قرآن، اسلام هیچ محدودیت و ممنوعیتی برای اشتغال زنان ندارد و عملاً کار زنان به‌عنوان یک واقعیت پذیرفته‌شده از زمان‌های قدیم و از صدر اسلام نیز اهمیت خاص خودش را داشته و به‌ نوعی به ان توجه شده است. در آیات متعدد در مورد حق حکامیت زنان به‌ صراحت سخن رانده شده و ما می‌بینیم که حتی سفارش زیادی شده که این بحث پایمال شدن حقوق آن‌ها با جدیت دنبال شود و اجازه ندهند که این حقوق از دست برود. نیمی از جامعه را زنان تشکیل می‌دهند، بنابراین حضور آن‌ها در جامعه تأثیر بسزایی دارد. ایفای نقش اجتماعی و کسب مهارت‌های اجتماعی زنان بر اساس نوع تحصیلاتی که دارند و موضوعاتی که پیگیری می‌کنند می‌توانند به کسب مهارت بپردازند و سپس این مهارت‌ها را در خارج از منزل در اختیار دیگران قرار دهند و به این وسیله کسب درآمد کنند. ▪︎افزایش اعتماد به نفس ▪︎افزایش مهارت‌های اجتماعی ▪︎موفقیت در برقراری ارتباط با مردم ▪︎کسب درآمد و استقلال مالی همه این‌ موارد باعث تقویت و افزایش اعتمادبه‌نفس می‌شود . یکی دیگر از دستاوردهای اشتغال زنان افزایش سطح آگاهی و تجربه و برخورداری از ذهن پویا و فعال است. یکی دیگر از دستاوردهایی که شاید سطحی‌ترین اما در شرایط فعلی می‌توان گفت از مهم‌ترین موضوعات است، برآورده‌شدن نیازهای مالی و افزایش نسبی رفاه در خانواده است. بسیاری از زنانی که خانه‌دار هستند، معمولاً بعد از مدتی دچار یکنواختی و رخوت در زندگی می‌شوند که بروز و ظهورش در سطح جامعه مشاهده می‌شود. برخی افسردگی‌ها ناراحتی‌ها و ناهنجاری‌هایی را متحمل می‌شوند اما در مقابل شاهد ان هستیم که زنانی که شغل مناسب یا شغلی دارند که مورد علاقه‌شان هست، کمتر دچار افسردگی می‌شوند. پژوهشی در یکی از کشورهای اروپایی درمورد خانه‌داری انجام‌شده بود. نتایج حاکی از آن بود که پرداختن تمام‌وقت به کارهای خانگی می‌تواند موجب انزوا و بیگانگی و فقدان رضایت قلبی شود. زنان خانه‌داری که در این پژوهش بودند معمولاً کارها را به‌صورت یکنواخت انجام می‌دادند و فشارهای روانی زیادی را متحمل می‌شدند. یکی دیگر از دستاوردهایی که می‌توان از آن نام برد استقلال مالی و وابستگی کمتر به والدین و همسر است. استقلال مالی می‌تواند هم خیلی مثبت باشد و هم بعضی مواقع به‌عنوان یک نکته منفی لحاظ شود. برای افراد مجرد استقلال مالی بعضاً می‌تواند بسیار خوشایند باشد ازاین‌جهت که باعث می‌شود کمتر به والدین ، برادر و یا اعضای خانواده وابسته باشند، همچنین می‌توانند عملاً خواسته‌ها و نیازهایی که دارند را خودشان برآورده کنند. اما اگر این استقلال به‌صورت درست مدیریت نشود می‌توان به‌عنوان یک آفت ان را در نظر گرفت. ▪︎نکته بعدی بهره‌مند شدن از قدرت درک اقتصادی و مدیریت بهتر خانه ازنظر اقتصادی است. ▪︎نکته بعدی حفظ نشاط و شادابی ظاهری و تطبیق خود با شرایط مختلف محیطی و اجتماعی است که این حضور در جامعه و اجتماع می‌تواند شادابی را برای ما به ارمغان آورد. یکی دیگر از دستاوردهایی که به‌خصوص خانم های شاغل در بیرون از خانه دارند این‌ است که فرزندان ان‌ها خیلی سریع‌تر به استقلال می‌رسند؛ یعنی شاید فرزند شخصی که خانه‌دار است تا ازدواج نکند به ان استقلال دست نیابد چون همیشه غذا آماده بوده و هر آنچه فرزند میخواسته را از طریق مادرش خلاصه دنبال کرده است. پیامدهای اشتغال زنان مواردی که هست یکی اشکال در ایفای نقش خود در منزل هست که بدیهی‌ترین موردی است که ما می‌بینیم. یکی از اندیشمندان با توجه به الگو، دو نقش متفاوت در خانواده را مطرح می‌کند: مرد نقش ابزاری دارد و زن نقش بیانگر. نقش ابزاری بیشتر گویای حالت مردانه‌ای است که آقایون دارند و نقش بیانگر، بیانگر نقش هایی است که زنان دارند. این نقش‌ها در تقسیم‌بندی و حفظ وحدت خانواده می‌تواند نقش زیادی داشته باشد.نقش مرد دادن پایگاه اجتماعی به خانواده از طریق شغل خود است و حفظ امنیت و آسایش خانواده از طریق درآمد شغلی که او دارد و نقش زن ایجاد رابطه عاطفی در درون خانواده و حفظ روابط عاطفی‌ بین اعضای مختلف خانواده است. نقش‌زن نقش عمیق‌تری است. یکی دیگر از اندیشمندان در این حوزه سه نوع تعارض را میان کار و خانواده مطرح می‌کند. مهم‌ترین تعارضی که از آن نام برده تعارض مبتنی بر زمان است؛ یعنی چگونه زمان اختصاص‌یافته به یک نقش باعث کاهش نقش و توجه به نقش دیگر می‌شود. ▪︎مورد بعدی تعارض مبتنی بر فشار روانی است که بسیار شاهد ان هستیم یعنی در برخی موارد خستگی که در محیط اداره است می‌تواند به داخل خانواده انتقال پیدا کند. ▪︎مورد بعدی تعارض مبتنی بر رفتار است که این ناهماهنگی می‌تواند رفتار در یک نقش رفتاری و مورد انتظار داشته باشد . ▪︎یکی دیگر از پیامدهای اشتغال زنان انتقال خستگی ناشی از شغل به خانه و عدم آمادگی جسمانی و روانی برای برآورده‌شدن نیازهای روانی و عاطفی اعضای خانواده هست . ▪︎یکی از پیامدهای دیگر در خصوص بچه‌ها و بحث نظارتی است که ما مستقیم بر فرزندان در منزل، محله و مدرسه داریم و ممکن است غفلت از ان‌ها صورت بگیرد. پیامد های نامطلوب اشتغال مادر بر رشد جسمانی و روانی فرزند: بعد از تولد فرزند نیاز است که مادر با کودک ارتباط مستقیم داشته باشد و ارتباط این‌ها خیلی نزدیک باشد. ▪︎مورد بعدی اشتغال و درگیری ذهنی درباره‌ی مسائل کاری و مصرف شدن انرژی روانی شخصی در بیرون از منزل و کوتاهی در وظایف خانه‌داری هست : خیلی وقت‌ها می‌بینیم به دلیل کار همسر کارهای خانه به‌دوش شوهر و فرزندان می‌افتد؛ اگر با هماهنگی باشد مشکلی ندارد ولی خیلی وقت‌ها هر دو کار سنگینی دارند و خانم هم توقع دارد که کل کارها را همسر و فرزندان انجام دهند که این می‌تواند ایجاد چالش کند. یکی از نیازهایی که در خانواده وجود دارد نیاز به ارتباط کلامی بین زوج و زوجه است، در بسیاری از اوقات به‌خصوص شاهد ان هستیم که زنان خانه‌دار از عدم برقراری ارتباط کلامی همسران‌شان گله‌ می‌کنند. خیلی وقت‌ها می‌بینیم یکی از آفات کار خانم‌ها می‌تواند این باشد که نیازهای کلامی_عاطفی در محیط کار برایشان ایجاد می‌شود و زمان بازگشت به خانه نه حوصله‌ دارند و نه نیازی در خودشان احساس می‌کنند که بخواهند به مسائل عاطفی و کلامی بپردازند، خود همین می‌تواند یکی از آفت‌های بسیار خطرناک باشد که می‌تواند به پاشیده شدن بنیان خانواده منجر شود. پیامد دیگر کم میلی به بچه‌دار شدن یا اکتفا به فرزند کمتر است؛ نتایج پژوهشی که سه‌ تن از محققین انجام دادند نشان می‌دهد که زنان شاغل در مقایسه با زنان خانه‌دار به بحث فرزند کمتر بیشتر توجه داشتند و این به دلیل مشغله‌های کاری یا گرفتاری‌هایی است که دارند. خیلی وقت‌ها همین استقلال مالی که به‌عنوان حسن از ان یاد می‌کنیم، باعث سستی روابط زناشویی می‌شود و خیلی وقت‌ها به دلیل خطای شناختی رفتاری است که باعث می‌شود عدم هماهنگی بین زن و مرد ایجاد شود. یکی از مؤلفه‌های اجتماعی مرتبط با اشتغال زنان افزایش قدرت تصمیم‌گیری زنان در خانواده است، این وضعیت اشتغال می‌تواند تغییر در روابط زن و شوهر را هم ایجاد کند چون زنان شاغل قدرت اقتصادی دارند خیلی وقت‌ها هزینه‌های خودشان یا بخشی از هزینه‌های زندگی را می‌دهند، این خود باعث می‌شود قدرت تصمیم‌گیری‌شان هم در زندگی بیشتر شود. بعضی وقت‌ها مشاهده‌شده اشتغال مادر ممکن است نقش پدر و جایگاه پدر را در بین فرزندان مخدوش کند . از معضلاتی که اشتغال مادر ممکن است برای دخترها داشته باشد این است که با توجه به اینکه مادران الگوی اصلی دختران هستند، وقتی مادر ساعات زیادی را در بیرون از خانه باشد و کار کند، دختر از داشتن این الگو محروم می‌شود که ممکن است باعث مشکلات متعددی شود. ▪︎دوگانگی در تربیت فرزندان : روش تربیتی که مادر دارد با روش تربیتی که مادربزرگ یا پرستار دارد فرق می‌کند و این خود می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. ▪︎حضور کم‌رنگ و نداشتن فرصت برای پخت‌وپز: غذای سالم، مشکلات تغذیه و رشد جسمانی ▪︎در محیط کار بین خانم و آقایون تفاوت‌هایی وجود دارد. معمولاً خانم به‌خاطر این‌که توانمندی خودش را نشان دهد حاضر است چندین برابر کار کند تا بتواند خود رو به اثبات برساند . ▪︎پیامدهای منفی اشتغال :پیری زودرس، افسردگی، مشکلات جسمی و روانی ▪︎زنان به‌جهت اشتغال ممکن است استفاده از رسانه‌های مختلف و خدمات فرهنگی را از دست بدهند، این‌هم می‌تواند یکی از معضلات باشد. ▪︎مورد بعدی رفت‌وآمد با خانواده و اقوام هست که این‌هم یکی از موضوعاتی است که باید خیلی دقت شود که باعث دوری از خانواده نشود و بحث صله رحم رو داشته باشیم. ▪︎یکی از مواردی که به‌عنوان یکی از آسیب‌ها می‌توان به ان توجه کرد و به‌خصوص در جوامع غربی بیشتر با ان روبرو هستیم آزار جنسی است که به‌عنوان یک دغدغه می‌توان به ان نگاه کرد. ▪︎یکی از بزرگ‌ترین پیامدها برای زنان شاغل ان است که خانم‌هایی که کار می‌کنند خیلی وقت‌ها احساس گناه می‌کنند به‌عنوان این‌که ما کمتر می‌توانیم به بچه هایمان رسیدگی کنیم، کمتر می‌توانیم با فرزندانمان وقت بگذرانیم... این‌ها باعث یک نوع دل‌شوره و نگرانی و اضطراب می‌شود. ▪︎خیلی وقت‌ها اگر خانم‌های شاغل از طرف همسر و فرزندانشان حمایت نشوند، ممکن است حس بیهودگی و بی‌ارزشی به انان دست دهد و این می‌تواند لطماتی به زندگی بزند. ▪︎مورد بعدی بحث تغییر در ارزش‌ها و اولویت‌ها است. خیلی وقت‌ها استقلال مالی باعث می‌شود طرف دیگر دنبال ازدواج نرود که به‌عنوان یک آفت می‌توان به ان نگاه کرد. • راهکارهایی برای تحکیم خانواده برای زنان شاغل : مهم‌ترین اصل توجه به ارزش و اهمیت خانه و خانه‌داری است. تلاش بانوان شاغل و خانه‌دار در منزل تاثیر مستقیمی در اقتصاد خانواده دارد. توجه به ارزش نقش مادری و اهمیت تربیت فرزند تقسیم‌بندی کارها: یک روایتی از حضرت رسول ص که درضمن روایت حضرت علی هست به حضرت علی می‌فرمایند که ای علی هر کس از کمک به خانواده‌اش ابایی نداشته باشد اون خدمت کفاره گناهان کبیره شده آتش خشم الهی را خاموش و پاداش کارش همسر بهشتی و درجات عالی نصیبش خواهد شد ای علی به همسرش خدمت نمی‌کند مگر کسی که راست‌گو و یا کسی باشد که خداوند خیر دنیا و آخرت را در او نهاده باشد. یکی از مواردی که زوج‌ها برای همکاری انجام می‌دهند این است که ساعت کارشان را غیر هم‌زمان قرار می‌دهند، عملاً خود خانم و آقا همدیگر را نمی‌بینند این خودش یکی از معضلات هست. مورد بعدی یادگیری روش‌های کسب آرامش و مهارت‌ها است که از طریق مطالعه، مشاوره، شرکت در سمینارها، جلسات و برنامه‌های رادیو و تلویزیون و اینترنت میسر است. مورد بعدی حضور جسمی و روحی در منزل است (آوردن کارهای اداره به خانه). یکی از موارد سفارش‌شده برای خانواده ها به‌خصوص برای خانم‌های شاغل این است که روابط اجتماعی و تفریحات سالم شان را حفظ کنند. یکی دیگر از مواردی که می‌تواند به خانواده کمک کند داشتن احساس تعهد شخصی در موفقیت رابطه زن و شوهر شاغل است چرا که زوج‌هایی که نسبت‌به شغل خود احساس تعهد دارند رضایت زناشویی بیشتری تجربه می‌کنند. این زوج‌ها انعطاف‌پذیر اند و تصمیم‌هایی که می‌گیرند مورد رضایت دو طرف است. یکی از راهکارها درک متقابل نسبت‌به همسر و واقع‌بینی هست. یکی دیگر از روش‌ها این است که همه تصمیم‌های زندگی براساس مشورت باشد. نکته مهم دیگر توجه همیشگی به هدف اصلی است؛ هدف اصلی کار نیست، بلکه زندگی کردن است. کار و اشتغال مقدمه‌ای برای زندگی بهتر است. ایجاد تغییر در باورهای منفی در مورد احساس گناهی که به مادر دست می‌دهد. به‌نظر می‌اید یکی از روش‌های مقابله با این احساس در مادر تغییر در باورهای منفی است. رعایت و حفظ حریم‌ها :زن و شوهر شاغل باید در محیط کار حریم و عفت و نجابت را رعایت نمایند و در تعامل با افراد نامحرم نسبت‌ به صحبت‌های غیرضروری درد دل کردن و شوخی و مزاح خویشتن‌داری کنند.

لینک های مفید

معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا(س)