سامانه جامع معاونت فرهنگی اجتماعی | کارگاه آموزشی حقوق مهندسی؛مسئولیت مدنی و کیفری مهندسان ناظر

انجمن علمی دانشجویی حقوق

کارگاه آموزشی حقوق مهندسی؛مسئولیت مدنی و کیفری مهندسان ناظر

زهرا طاهرخاني

نوع درخواست:	کارگاه و کلاس آموزشی (کارگاه (ورکشاپ) علمی و آموزشی )
سطح برگزاری:	کشوری
مدرس:	دکتر غلامرضا کامیار
تاریخ برگزاری:	چهارشنبه, 13 اسفند 1399
مکان برگزاری:	اسکای روم
مجموعه‌های همکار:	انجمن علمی دانشجویی مهندسی عمران,
مدت زمان برنامه(دقیقه):	98
تعداد افراد شرکت کننده:	60

انجمن علمی دانشجویی حقوق دانشگاه الزهرا(س) با همکاری انجمن علمی دانشجویی مهندسی عمران دانشگاه الزهرا(س)، کارگاه آموزشی "حقوق مهندسی؛مسئولیت مدنی و کیفری مهندسان ناظر" با هدف اشنایی داشنجویان عمران با مسئولیت های مهندسین ناظر با سخنرانی دکتر غلامرضا کامیار، در روز چهارشنبه 13 اسفند 1399 از ساعت 19:30 الی 20:48 با حضور 60 نفر از علاقمندان در فضای مجازی برگزار کرد. این برنامه با موضوع حقوق مهندسی مسئولیت مدنی و کیفری مهندسان ناظر برگزار و در ساعت ۱۹:۳۰ شروع شد و مهمان برنامه جناب دکتر غلامرضا کامیار بودند. این برنامه با مشارکت انجمن علمی دانشجویی حقوق و انجمن علمی دانشجویی مهندسی عمران برگزار شد. ابتدای برنامه جناب دکتر فرق بین مسئولیت اخلاقی و مسئولیت قانونی را بیان کردند. ایشان گفتند: فرق بین مسئولیت اخلاقی این است که مسئولیت قانونی دارای ضمانت اجرا از طرف قانون و قوه قاهره است. کلمه مسئولیت کلمه ای عربی است و به معنای پاسخگویی است. پاسخگویی در قلمرو حقوق فرع بر اختیار داشتن است. در علم حقوق انسان ها موجودی مختار متصور میشود و به لحاظ اختیاری که دارد باید جوابگو باشد. مسئولیت در تقسیم بندی هایی که ارائه میشود به دو نوع مسئولیت مدنی و کیفری تقسیم میشود. هر کدام از این مسئولیت ها مبانی ویژه ای دارند و قوانین ویژه ای برای آن ها لحاظ میشود. برای مثال در ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی مبنای مسئولیت را تقصیر معرفی میکند. یعنی در مقام رسیدگی ابتدا باید ببنیم که آن فرد تقصیر داشته یا خیر و خود تقصیر چیز نیست جز تعدی و تفریط. قانون مدنی در ماده ۹۵۳ تقصیر را همین گونه معنا میکند. تعدی یعنی زیاده روی در انجام یک عمل عرفی و تفریط یعنی ترک عمل. مهندس ناظر ساختمان که وظیفه نظارت بر ساختمان را دارد اگر نظارت خود را عملا ترک کند این شخص دچار تفریط شده است. اگر بخواهیم قوانین مربوط به ساختمان و مهندسان ناظر را از نظر تاریخی بررسی کنیم در سال ۱۳۰۷ جلد اول قانون مدنی به تصویب رسید در این مقطع زمانی هنوز بحث مربوط به نظارت مهدسان حرفه ای وجود نداشت و آن چیزی که هست معمارانی هستند که تحت آمریت مالک اقدام به ساختن ساختمان میکنند به این دلیل است که در قانون مدنی آمده اگر ساختمان خراب شد مسئولیت با مالک است به لحاظ اینکه دیگران به دستور مالک است که ساختمان را میسازند در رویه قضایی سال ۱۳۲۶ ما این رای را داشتیم که اگر ریزش دیوار باعث مرگ کارگر شود دیوان عالیه کشور نظر داده که کسی که آمریت داشته و به او امر کرده که مثلا زیر پی یک ساختمانی را بکند، آنجا مسئولیت هایی راپیش بینی کردند ولی قوانین منسجمی مربوط به موضوع مهندسین ناظر وجود نداشته. و اما قانون مدنی را اگر به خواهیم در زمان مسافرت بکنیم و سایر قوانین را ببینیم می رسیم به سال ۱۳۳۹ که آنجا قانون مسئولیت مدنی نوشته میشود، نظریه تفسیر مطرح شده و سال ۱۳۵۱ که قانون نظام معماری و کنترل ساختمان نوشته میشود سال ۱۳۷۴ ما با تصویب قانون نظام مهندسی ونظارت بر ساختمان مواجه هستیم. این مهم ترین قانون برای گرفتن مجوز نظارت برای دانشجویان عمران است. قانون مجازات اسلامی قوانین گوناگونی در باره ساختمان و مسئولیت مربوط به ناظر را دارد که در سال ۱۳۵۲ این قانون به تصویب رسید. در مسئله مربوط به نظارت در مبحث اول مقررات مربوط به ساختمان اینگونه تعریف کرده : مجموعه خدماتی که توسط ناظر ساختمان برای حصول اطمینان از انطباق عملیات سلختمانی و تاسیساتی با مشخصات مندرج در پروانه ساختمان نقشه ها محاسبات و نقشه های فنی مربوط به آن بر اساس مقررات ملی ساختمان و اصول مهندسی و رعایت ضوابط ایمنی در کارگاه ساختمانی انجام میشود. مهندس ناظر با مهندس مقیم و یا مهندس مجری تفاوت دارد یک مهندس ناظر ممکن است بر چندین ساختمان نظارت داشته باشد. در زمانی که بر اساس خطا و انجام خلاف یک مهندس ناظر اگر یک خسارت جانی یا مالی رخ بدهد حتی اگر مهندس فوت کند نیز مسئولیت او گریبان گیر ترکه و ورثه او خواهد شد. یک ساختمان نمیتواند بدون ناظر باشد از زمان صدور پروانه ساخت تا زمانی که این پروانه اعتبار دارد مهندس ناظر نیز وجود خواهد داشت. در بحث نظارت محدودیت هایی وجود دارد اگر قرار باشد مهندس تغییر کند تا زمانی که به طور قانونی این تغییر ثبت نشود همان مهندس سابق نظارت را بر عهده خواهد داشت. یک مهندس ناظر نمیتواند نظارت ساختمان خود را بر عهده بگیرد باید یک شخص بی طرف مسئولیت را برعهده بگیرد. امر نظارت بر ساختمان نباید تعطیل شود یعنی در دوران غیبت موجه مهندس ناظر باید یک مهندس جایگزین انتخاب شود. مهندسین سه نوع مسئولیت قانونی دارند: ۱.مسئولیت انتظامی: گاهی اوقات ممکن است یک خطا به طور مستقیم صدمه ای وارد نکند اما به طور حرفه ای و شغلی و صنفی مسئولیت ایجاد میکند مثلا کارمندی که دیر به محل کارش میرود. اینگونه تخلفات در سازمان مربوطه پیگیری میشود.مانند شورای انتظامی مهندسان ۲.مسئولیت مدنی: این نوع مسئولیت زمانی مطرح میشود که به سبب تعدی یا تفریط مهندس ناظر خسارتی به مال افراد وارد شود ۳.مسئولیت کیفری: این مسئولیت زمانی مطرح میشود که به سبب تعدی و یا تفریط مهندس ناظر به جسم و جان افراد زیان و خسارتی برسد. در مورد مسئولیت کیفری ماده ۶۱۶ ق.م.ا میگوید در صورتی که قتل غیر عمدی به واسطه بی احتیاطی یا بی موالاتی یا اقدام به امری که مرتکب در آن مهارت نداشته یا عدم رعایت نظامات وارد شود مسبب از یک تا سه سال حبس و دیه محکوم خواهد شد. اگر مهندس مهارت لازم را نداشت یا نظامات رو رعایت نکرد مثلا باعث بشه یک ساختمان ریزش بکند و ۵ نفر فوت کنند طبق این ماده عمل خواهد شد. نکته:عملیات ساختمانی با اجازه مهندس ناظر شروع خواهد شد یعنی اگر یک سازنده خودسرانه عملیات را آغاز کند اینجا مهندس ناظر مسئولیت نخواهد داشت. مهندس از زمان اجازه خاک برداری مسئولیتش آغاز میشود. سوال: آیا مالک میتواند ناظر را مجبور کند که هر روز از ساختمان بازدید کند؟ اگر ما بخواهیم از تبصره ۷ ماده ۱۰۰ شهرداری تفسیر ادبی بکنیم یعنی فقط واژه ها را معنی کنیم ما میگوییم نظارت باید مستمر باشد که یعنی نظارت پیوسته که البته الفاظ در قانون به طور متعارف تفسیر میشود یعنی تفسیری که ما از نظارت مستمر کردیم مد نظر قانون گذار نیست بلکه منظور از نظارت مستمر نظارت عرفی و مرحله ای و عدم وجود مانع برای نظارت ناظر است. بنابراین دراین امر در مراحل مختلف باید مهندس ناظر گزارش بنویسد و به تدریج باید بازدید صورت بگیرد ولی الزام اینکه مهندس ناظر باید هر روز این کار را انجام دهد مبنای منطقی و یا اقتصادی و مالی ندارد. اگر مهندس ناظر گزارش را به شهرداری بدهد ولی شهرداری اقدامی انجام ندهد مسئولیت مهندس ناظر چه خواهد بود؟ تمام مسئولیت و توان و وظیفه مهندس در قلم اوست یعنی او فقط وظیفه دارد گزارش خود را به درستی و جز به جز بنویسد و سپس به شهرداری و نظام بفرستد پس اگر شهرداری در این موقع اقدامی نکرد مسئولیتی گردن مهندس ناظر نیست البته در مرحله گودبرداری که امکان ریزش ساختمان و تخریب وجود دارد تنها گزارش و اعلام کفایت نمیکند و مهندس باید با عمل وارد شود. وقتی ما از مسئولیت صحبت میکنیم مانند سکه ای است که دو رو دارد یک رو مسئولیت و تعهد است و روی دیگر آن حق است یعنی مهندس ناظر در برابر آن تعهداتی که بر عهده میگیرد چه حقوقی دارد. اولین حق او دریافت اجرت از خدماتی که ارائه میدهد حال اگر خدمتی بیش از آنچه تعهد کرده انجام دهد باید بر اساس تشخیص کارشناس اجرت المثل دریافت کند. در اخر به دلیل زیاد بودن سوالات و کمبود وقت به حاضران در این جلسه عنوان کردیم که سوالات خود را به انجمن بفرستند تا جناب دکتر در اوقات بعدی به آن ها پاسخ دهند. این نشست در ۲۰:۴۸ دقیقه به پایان رسید. این گزارش توسط زهرا آرایی مهر عضو انجمن علمی دانشجویی حقوق تهیه و تنظیم شده است.

لینک های مفید

معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا(س)